Кошехабльские

Вести (12+)

Традиции, памятные даты   /

Дунаим бзэ зыIулъэу тетыр цIыфыр ары. Тыдэ къырихыгъа ащ бзэр, сыдэущтэу къыIэкIэхьанэу хъугъа? Тхьэр къыфэупси къыритыгъа, хьауми къин мыгъуаекIэ къылэжьыгъа? Мыхэм  яджэуап  къэгъотыгъуай. Зэгорэм шIэныгъэлэжьхэм ар лъачIэм нэсэу зэхафыщт, ау сыдэущтэу къычIэкIыгъэми бзэр зыфэдэ къэмыхъугъэ хьалэмэтэу къэнэжьыщт. Сыда пIомэ, бзэм гум  илъыр къыриIотыкIын елъэкIы, цIыфхэр зэгурегъаIох. Нэм ымылъэгъоу, Iэм къымыубытырэ бзэм ащ фэдиз кIуачIэ зэриIэр умыгъэшIэгъон  плъэкIырэп.

ЧIыгоу тызыщыпсэурэм  цIыф  лъэпкъ зэфэшъхьафэу тетыр бэ, шъхьадж ежь бзэ гъэнэфагъэ Iулъ. ЩыIэпын фае цIыф лъэпкъ иныдэлъфыбзэ шIомыдахэу, шIомылъапIэу, ащ хэхъоныгъэ ышIыным, нэмыкI лъэпкъхэми ар къагурыIо, рыгущыIэхэ, зэрагъашIэ хъуным кIэмыхъопсырэ. Аущтэу зыкIыщытыри гурыIогъуаеп. ЦIыфхэр зэпстэуми апэу зэгурызгъаIохэрэр, зэпэблагъэ зышIыхэрэр,  яшIоигъоныгъэхэр къызэфыраIотыкIын  амал  къязытырэр бзэр ары.

ИжъыкIэ къыщегъэжьагъэу зыцIэ дахэкIэ Iугъэхэм адыгэхэр ащыщых. Зэо-бэнэ мыухыжьхэми, тхьамыкIэгъуабэми ар къапхырыкIыгъ, къялыжьыгъ, ау сыд зэхъуи, сыд къызырашIи, ыбзэрэ ихабзэрэ ымыгъэкIодхэу непэрэ мафэхэм къанэсыгъ. Зыбзи, зи-лъэпкъи кIодыжьыпагъэхэм ялъытыгъэмэ, ари зы нэсыпыгъ, уичIыгу утесэу, уихэку уисэу, уиныдэлъфыбзэ пIулъмэ. Непэ а  амалыр тиIэми, тыбзэ тыфэсакъын, къэтыухъумэн, тыдэлэжьэн фае.

Дунаим тетмэ анахь тын лъапIэу къысщэхъу сыбзэ, сиадыгабзэ. Синыдэлъфыбзэ тыгъэм фэсэгъадэ. Ар дахэу нэфэу къытфепсы, тилъагъо къытфегъэнэфы, тыгухэр къегъэфабэх, гъэрет къытхелъхьэ, тигъашIэ кIыхьэ ешIы. Тыбзэ идэхагъэ гум орэдэу къеIукIы, ащ шIулъэгъу дахэри къыщежьэ.  Ныдэлъфыбзэр - синэIосэ псыхъом ичъакI, сфагъэтIысыгъэ чъыгым ипкIашъэхэм яIушъэшъэ макъ, тигъунэгъу мэзым итеплъ, адыгэ пщынэм ымэкъэ жъынч, шIулъэгъуныгьэ дахэм ыбз. Ныдэлъфыбзэр тэгъэлъапIэмэ адыгабзэкIэ тыжъугъэгущыI! Адыгэбзэ къабзэкIэ гущыIэрэм уедэIу зыхъукIэ  узIэпещэ, тыбзэ зэрэдахэр, зэрэкIэракIэр, щэрыогъэшхо зэрэхэлъыр зэхэошIэ. Джащ фэдэу узIэпащэ титхэкIо цIэрыIохэм атхыгъэхэми. Ахэм адыгэ гущыIэ щэрыуабзэр къахэфэ, тхыкIэ амал гъэшIэгъонхэр ахэолъагъо.

Джаущтэу дунаир къыпфызэIуихызэ адыгабзэм еджапIэм укIещэ, нэмыкIыбзэхэми уащегъэгъуазэ, тарихъым инэкIубгъохэри къыпфызэIуехы.

Урысыбзэр е нэмыкI лъэпкъыбзэр сэ дэи сIорэп. Урысыбзэри, нэмыкI IэкIыб къэралыгъуабзэхэри сэри сикIасэх, ау сыд фэдиз мылъкукIи, сыд фэдиз былымкIи схъожьынэп сиадыгабзэ, IэкIыб сшIынэп синыдэлъфыбзэ, сыгу изгъэкIынэп сянэ къыситыгъэ бзэ IэшIур, сянэжъ-сятэжъмэ сфыхахыгъэ лъэпкъыбзэр.

Ным къыпIуилъхьэгъэ ныдэлъфыбзэм уепэгэкIыныр, урымыгущыIэныр, уакIыб фэбгъэзэныр емыкIушху, гукъэошху, хьакъышху. Ащ хэти зыщерэдзый, хэти пэчыжьэ зерэшI! Сыдигъуи, сыдрэ лъэхъани бзэр уахътэм иджэпсалъ, итхыдэIуат, лъэпкъым игъундж. Джар зэкIэми къазыгурыIокIэ, гъогу пхэндж зы нэбгыри теуцожьыщтэп.

Сыфай непэ зэкIэми сымакъэ зэхахынэу: ЦIыфхэр, адыгэхэр, къэтэжъугъэхъум тиныдэлъфыбзэ! Тыбзэ тымышIэжьмэ, таущтэу тянэ гупсэ тыгу филъхэр етIощта, кушъэ орэдыр сабыим сыдыбзэкIэ къыфэтIощта, тятэжъхэм къакIэныгъэ тхыдэжъхэм тяджэщта? Таущтэу тынэ къаплъэу, тыбзэ тиIэкIыбэу, тыщыIэшъущта? Ащыгъум титыгъи къэучъыIын, тиуашъуи къэушIункIын. Ащыгъум зыми тыримыуасэу, жъоку ныкъо кIуасэу жьыбгъэм тызэрихьэу тыкъэнэжьын. Ащ сыфэяхэп, хэтрэ адыги ащ фэрэмый!         

Сэ скульпторэу сыщытыгъэмэ, Адыгеим ианахь чIыпIэ дахэу, чIыпIэ Iэтыгъэу иIэм адыгабзэм исаугъэт щызгъэуцущтыгъэ. Щызгъэуцущтыгъэ, адыгэу щыIэр зэрищэлIэнэу, шъхьэкIафэ зыфашIырэ ныбжь зиIэ бзэ зэгъэфагъэ зэряIэр, зэрэадыгэхэр ащымыгъупшэнэу.

Джэмырзэ Аминэ, Фэдз гурыт еджапIэу № 11-м икIэлэеджакIу.